DE FERRARI VAN DE RABOBANK

Image

DE FERRARI VAN DE RABOBANK

In een praatprogramma, januari 2022,  ging het over de aanpak van armoede in Nederland. Zeer aanwezig en gepassioneerd betrokken was mevrouw Barbara Elisabeth Baarsma, hoogleraar toegepaste economie. Zij past economie toe door directeur te zijn van de Rabobank en is lid van een duizelingwekkende hoeveelheid adviesclubs. In het praatprogramma verkondigde ze vol verve het mantra ‘vertrouwen in mensen’. Sylvana Simons was ook aanwezig en zij zat helemaal op één lijn met Barbara.  Sylvana en Barbara zusterlijk tegen het systeem van wantrouwen  dat de overheid gecreëerd heeft in relatie tot haar burgers. Ontroerend. Het past ook helemaal in mijn straatje, tégen de neoliberale storm die ons land nu al 30 jaar in haar greep heeft. Het is de strijd tussen het mensbeeld waarbij de meeste mensen deugen en het mensbeeld van de calculerende burger die je naait als het maar even kan. De balans is volledig doorgeslagen naar een beleid dat wantrouwen als leidmotief heeft met hele nare gevolgen voor de slachtoffers. Met de toeslagenaffaire als voorlopig dieptepunt. Zichtbaar dieptepunt moet ik eigenlijk zeggen want ik heb al tientallen slachtoffers meegemaakt en bijgestaan van de verschrikkelijke Participatiewet; de deksel op die beerput wordt heel langzaam ook gelicht en de stank is niet te harden. Maar goed, Barbara is frontvrouw van de tegenbeweging en daar ben ik blij mee. Echter, je hebt woorden en je hebt daden. Daar wil ik het toch even over hebben.

Natuurlijk eerst positief beginnen, dat  is mijn leidmotief.  Zonder de Rabo zou ik het in het verleden als sociaal ondernemer niet gered hebben. Nooit vergeet ik meer mijn relatie met de Rabo directeur in het kleine kantoor op de Middenweg. Het was begin jaren tachtig toen we camping Zeeburg startten als werkgelegenheidsproject. Het was de piekperiode van de jeugdwerkloosheid toentertijd. Door gebruik te maken van subsidiepotjes van goedgezinde ambtenaren, familie en kennissen die borg stonden voor krediet bij de Triodosbank en goodwill van de grondeigenaar, de gemeente. Sluitstuk moest een rekening courant krediet worden omdat de camping een seizoenbedrijf is, de kost gaat voor de baat. Daarvoor moet je bij een bank zijn. De ABN bank hoonde mijn bedrijfsplan en financiële onderbouwing weg, een luchtkasteel van een idealist daar doen we niet aan mee. De oudere Rabo directeur van filiaal Middenweg ging uitgebreid het gesprek met mij aan. Hij wilde mij beter leren kennen. Hij vond mijn bedrijfsplan ook gebouwd op drijfzand en wilde van mij horen waar ik het vertrouwen uit putte dat de camping desondanks toch een succes zou worden. Ik vertelde mijn verhaal, hij keek mij diep in de ogen en zei ja. De rest is geschiedenis, het is de grootste en bekendste camping van Amsterdam geworden.  Zo’n vijftien jaar later was ik eigenaar van een beginnend detacheringsbureau voor langdurig werklozen. Ik was net terug van jarenlange zeilreis en had geen cent te makke. En weer was het een Rabo directeur, die ik al tien jaar kende, die vertrouwen had in mijn plan en de rekening courant faciliteit ter beschikking stelde.  Gewoon omdat hij mij kende en wist dat ik het vertrouwen niet zou beschamen. Honderden werklozen hebben we daarna aan  het werk geholpen. De Rabo was voor mij de bondgenoot in het sociaal ondernemen. Maar in 2022 is dat ‘goede gevoel’ helemaal weg. Dat wil ik graag aan mevrouw Barbara Baarsma meegeven.

Ook nu moet ik zaken met de Rabo bespreken. Het gaat over het afbouwen van mijn bedrijf en het financieel regelen van mijn nabije toekomst als bejaarde. Er is niemand meer bij de bank die ik ken, of die mij kennen. Die niet meer weten dan het dossiernummer en de transacties; ik bedoel mij écht kennen. Dat is jammer. Ik schreef een gedetailleerd plan, onderbouwd door de accountant, maatwerk avant la lettre. Helaas echter, oordeelt de jonge financieel adviseur, wij hebben regels, processen en producten waarin uw versie van maatwerk niet past. Wat een gedoe levert dat op zeg. Je raakt totaal verstrikt in een web van producten en regels, als een mal waarin jezelf moet persen ook al  slaat het nergens op. Ik zal u de details besparen maar een van de zaken is wel heel apart. Onderdeel van mijn plan is dat ik tijdelijk van een afgekochte lijfrente moet leven maar dat de bank dat niet als betrouwbaar inkomen beschouwt. Op looninkomsten kan je beslag leggen op ‘vermogen’ niet. De jonge adviseur kon het heel goed uitleggen en sprak de historische woorden “meneer, misschien koopt u er wel een Ferrari van, dan is het geld weg”.  Ik was met stomheid geslagen, als heel tevreden Skodarijder. Is er enige aanleiding om mij ervan te verdenken dat ik zoiets stoms zou doen? Ben ik stiekem ergens geregistreerd in de categorie “Let Op: Mogelijk Onbetrouwbaar”?   Ik zat ineens in de beklaagdenbank als verdachte van iets dat ik zou kunnen doen. Dat ben ik niet gewend. De zaken die ik deed met de Rabo waren altijd gebaseerd op vertrouwen en nu ben  ik ineens een calculerende onbetrouwbare burger. Mijn onbetrouwbaarheid heb ik geïllustreerd door zelf met een maatwerkplan te komen. Dat was niet slim van mij. De bank bepaalt wat maatwerk is, niet ik, dat was ik even vergeten. Want als je zelf met een plan komt dan moet daar wel een kwade opzet achter zitten. Zo laten ze mij dat voelen. Ik heb een hele duistere karaktereigenschap als het gaat om dit soort zaken. Ik bedenk dan de meest vreselijke dingen om die vilein in komende gesprekken te laten ontploffen. Dan ga ik bijvoorbeeld aan de jonge adviseur vragen hoe hij denkt over de honderden miljoenen boete die de bank kreeg voor witwaspraktijken. Of hij het mij eens is dat de bank feitelijk dus onder de definitie ‘criminele organisatie’ valt. En zal ik inbrengen dat de bank ook investeert in de ontbossing van de aarde, dat is ook crimineel en hypocriet bovendien. Zo hoop ik een discussie uit te ontlokken. Zodat we op een punt komen dat ik kan vragen of hij het met mij eens is dat mensen die dingen doen die niet mogen ervan uitgaan dat andere mensen net zo in elkaar zitten. En dat Rabo dus ook zover afgegleden is en of hij dat voor zichzelf moreel kan verantwoorden. Bij hem een zaadje in het hoofd planten dat hij een bullshit baan heeft: overbodig en immoreel.

Dat gesprek voer ik mijn hoofd en in mijn dromen, heel vermoeiend. Wan natuurlijk ga ik dat gesprek niet in het echt voeren, dat is je eigen glazen ingooien. Zo’n jonge adviseur doet ook maar wat hem gezegd wordt. Ik moet verstandig zijn en investeren in de relatie.  Maar Barbara, wat zou het prettig zijn als je eens op je eigen club reflecteert:  Practice what you preach.

Dit verhaal begon met een talkshow over armoede en de noodzaak van een paradigmashift: de instituties moeten mensen weer ouderwets bejegenen vanuit vertrouwen. Mijn verhaal illustreert dat dit niet alleen geldt voor de onderkant van de samenleving. De instituties van overheid en overige dienstverleners aan burgers zijn doordrenkt van wantrouwen. Die gegroeide praktijk een andere kant om buigen is een verhaal van de lange adem en moed van bestuurders. Succes Barbara.